Kundalik axborot byulletenimizda biz o'tgan kun ichida dunyoda sodir bo'lgan eng muhim voqealar va yangiliklarni taqdim etamiz.
Livanda sulh amalda
Isroil va Hizbulloh o'rtasidagi o't ochishni to'xtatish kelishuvi kuchga kiradi. Kelishuv 14 oylik harbiy amaliyotlarni yakunladi va bir necha soat oldin amalga oshirila boshlandi.
Kelishuvga ko‘ra, Isroil 60 kun ichida bosib olingan Livan chegarasidagi qishloqlardan harbiy kuchlarini olib chiqib ketishi kerak. Shuningdek, Livan armiyasi Litani daryosining janubiga 5000 nafar askarni joylashtirishi va ularga BMT tinchlikparvar kuchlari qo‘shilishi haqida qaror qabul qilindi. Hizbulloh og'ir qurollarini Litani daryosidan shimolga ko'chiradi, ammo Livan janubida mavjud bo'lib qoladi.
Hizbulloh avvalgi talabidan voz kechdi va o't ochishni to'xtatish Isroilning G'azo sektoridagi urushni tugatishiga bog'liq bo'lmasligiga rozi bo'ldi. Shu bilan birga, tomonlar kelishuv kuchga kirgunga qadar oxirgi soatlarda ham muloqotni to‘xtatmadi.
Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, Livanga hujum boshlanganidan beri Isroil armiyasi 91 askarini yoʻqotgan, 1128 askar yaralangan.
Isroilda madaniy genotsid
Isroilning shiddatli hujumlari Livan va G‘azo sektoridagi madaniy merosga jiddiy zarar yetkazmoqda. Bu haqda YuNESKOning Madaniyat va Favqulodda vaziyatlar bo‘yicha direktori Krista Pikat Jenevada YUNESKO va Birlashgan Millatlar Tashkilotining Yo‘ldosh kuzatuv markazi (UNOSAT) o‘rtasidagi qo‘shma loyihaning ochilish marosimida ma’lum qildi.
Pikatning aytishicha, Livan janubida, jumladan, Baalbekda YUNESKO tomonidan himoyalangan yirik hududlar mavjud.
“Baalbek jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan obʼyektlarni oʻz ichiga oladi. Bunday ob’yektlarga qasddan hujum qilish urush jinoyati sifatida baholanishi mumkin”, – dedi u.
YuNESKO maʼlumotlariga koʻra, davom etayotgan mojarolar tufayli Livan janubidagi 34 ta madaniy meros obʼyektlari xavf ostida. Ulardan ba'zilari katta yo'qotishlarga uchradi.
Gaz sohasida vaziyat ancha murakkab. Kuchlanish boshlanganidan beri 69 ta madaniy meros ob'ekti, jumladan 43 ta tarixiy bino, 6 ta obida, 7 ta arxeologik ashyo va bitta muzey zarar ko'rgan.
UNOSAT bilan hamkorlikda UNESCO sun'iy yo'ldosh ma'lumotlaridan foydalangan holda zararni baholamoqda. Mutaxassislar hujumdan oldin va keyin olingan suratlarni solishtirib, vayronagarchilik darajasini aniqlamoqda va uning ko‘lamini tahlil qilmoqda.
Rossiya Ukrainada keskin tezlashmoqda
Reuters axborot agentligining xabar berishicha, Rossiya harbiylari Ukrainada so'nggi 2,5 yillik urushdagi eng tez sur'atlarda amaliyotlar o'tkazmoqda.
“Agentstvo” mustaqil nashriga ko‘ra, Rossiya armiyasi o‘tgan haftada Ukraina hududining 235 kvadrat kilometrini egallagan, bu 2024-yil uchun rekorddir. Ukraina armiyasiga oid ma’lumotlarni tahlil qilishga ixtisoslashgan DeepState guruhi umumiy hududni taxmin qilmoqda. noyabr oyida 600 kvadrat metrni egallagan. Taxminiy km. Bu raqamlarni AQSh urushni o'rganish instituti (ISW) ham tasdiqlagan.
Institut hisobotiga ko‘ra, iyul oyida Ukrainaning Kursk viloyatiga bostirib kirganidan so‘ng Rossiya armiyasining taraqqiyoti faollashgan.
Ayni paytda Kuraxov atrofida eng shiddatli janglar ketmoqda. Bu hudud Pokrovskka olib boradigan muhim nuqtadir. Pokrovsk Donetsk viloyatining asosiy transport markazi hisoblanadi. Reuters tomonidan so‘ralgan tahlilchilarga ko‘ra, Rossiya butun Ukraina fronti bo‘ylab mudofaa bo‘shliqlaridan foydalanmoqda, biroq eng katta bosim Kuraxove-Pokrovsk yo‘nalishida kuzatilmoqda.
Moskva G‘arb qarshiliklariga qaramay, Ukrainada o‘z maqsadlariga erishishini tasdiqlaydi. Xususan, rossiyalik harbiylarning shoshqaloq harakatlari Donald Trampning Rossiya-Ukraina mojarosiga zudlik bilan barham berish haqidagi va’dasidan kelib chiqqan. Tramp mojaroni muzlatib qoʻyishi va Rossiyaga oʻzi bosib olgan hududlarni saqlab qolishiga ruxsat berishi mumkin.
Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy Rossiya qo‘shinlari bosib olingan barcha hududlardan to‘liq olib chiqilib, Qrim qaytarilgandan keyingina tinchlik kafolatlanishi mumkinligini ta’kidladi.
Tramp endi jinoyatchi emas
AQShda Donald Trampning prezidentlik saylovlarini bekor qilish harakati uchun jinoiy ta'qib qilish yakunlandi. Tuman sudyasi Tanya Chutkan prokuratura talabiga binoan 2020 yilgi saylov natijalarini bekor qilishga urinib, ishni tugatdi. Bu qaror Adliya vazirligining amaldagi prezidentni jinoiy javobgarlikka tortishni taqiqlovchi siyosati asosida qabul qilingan.
Bu qaror bilan Donald Trampga 2021-yil 6-yanvar voqealari, ya’ni Kapitoliyga hujum bo‘yicha jinoiy ish ochish harakatlari yakunlandi. Ayblovlardan birida Tramp maxfiy hujjatlarni noqonuniy saqlashda ayblangan.
Prokuratura ishning ishdan bo‘shatilishi dalillar yo‘qligi uchun emas, balki qonuniy cheklovlarga asoslanganligini aytdi. 1970-yillarda qabul qilingan Adliya vazirligi siyosatiga ko‘ra, amaldagi prezidentni jinoiy javobgarlikka tortish konstitutsiyaga ziddir va davlat rahbariga o‘z vazifalarini bajarishiga to‘sqinlik qiladi.
Prokuratura Tramp prezidentligidan keyin ishni qayta ochish imkoniyatini ochiq qoldirdi. Biroq, mutaxassislarning ta'kidlashicha, bunday uzoq muddatdan keyin jinoiy javobgarlikka tortish qiyin bo'ladi.
Qirg‘izlarga lotin alifbosi tahdid solmoqda
Rossiya Qirg‘izistonning lotin alifbosiga o‘tish istagini tanqid qildi. Rossiyaning Qirgʻizistondagi elchisi Sergey Vakunov jurnalistlar bilan uchrashuvda lotin alifbosiga oʻtish mamlakatning koʻp asrlik madaniy merosini yoʻqotishga olib kelishi mumkinligini taʼkidladi. Biroq qirg‘izlar 84 yildan beri kirill alifbosidan foydalanib keladi.
“Til faqat so‘z yozishdan iborat emas. Bu Qirg‘izistonning madaniyati, an’analari, milliy ruhi, merosi. Uni darhol o'zgartirishga arziydimi?» – dedi elchi.
Vakunov anonim tilshunoslarga tayanib, kirill alifbosi qirgʻiz tilining oʻziga xos tomonlarini ifodalash uchun eng mos yozuv hisoblanishini taʼkidladi. Elchi, shuningdek, lotin alifbosiga o‘tish avlodlar o‘rtasida “buzilish” keltirib chiqarishi mumkinligidan xavotir bildirdi.
“Qirg‘iz tiliga lotin alifbosida yoziladigan “y” harfi qanday va eng muhimi, qanday talaffuz qilinadi? 30 yildan keyin lotin alifbosi asosida ta’lim olgan odamlar buni qanday tushunadi? – dedi diplomat.
Vakunov Qirg‘iziston prezidentining lotin alifbosiga o‘tish hozirda kun tartibida emasligi haqidagi bayonotini eslaydi. Shuningdek, u yozuvlarni o'zgartirish katta moliyaviy xarajatlarni talab qilishini ta'kidladi.
Turk davlatlari tashkilotining sentyabr oyida Bokuda boʻlib oʻtgan yigʻilishida turk xalqlari uchun yagona alifbo masalasi muhokama qilingan edi. Noyabr oyida Turkiya prezidenti Rajab Toyyib Erdo‘g‘on Qirg‘iziston va Markaziy Osiyo davlatlarini alifboni joriy etish choralarini ko‘rishga chaqirgan edi.
Rus maktablari cho'chqa go'shtidan voz kechmoqda
Rossiyaning Norilsk shahrida maktab oshxonasi menyusida cho'chqa go'shtini almashtirish uchun boshqa go'sht turlari ishlatiladi.
Norilsk maktabi oshxonasida yangi menyu bilan tanishtirish maqsadida tatib ko‘rish tadbirlari o‘tkazilmoqda. Bu jarayon o‘quv yili oxirigacha davom etadi.
Asosiy yetkazib beruvchi tashkilotga ko'ra, cho'chqa go'shti o'rniga mol va tovuq go'shti yetkazib berilmoqda. Bolalar uchun zarur bo'lgan protein miqdori bo'yicha mol go'shti birinchi o'rinda turadi. Gigiena nuqtai nazaridan mol go'shti ham afzalroq, chunki cho'chqa go'shti bakteriyalar va parazitlar bilan ifloslanish xavfi yuqori.
Ko'p millatli shahardagi ko'plab bolalar diniy sabablarga ko'ra cho'chqa go'shti yemaydilar. Bu ehtiyojlarni hurmat qilishni maqsad qilgan.
Norilsk aholisining taxminan 10 foizi, ya'ni 20 ming kishi musulmonlardir. Ularning diniy ehtiyojlari bu qarorning asosiy sabablaridan biri edi.