O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev “Markaziy Osiyo – Germaniya” ikkinchi sammitida nutq so‘zladi.
Hurmatli delegatsiya rahbarlari!
Sizni qutlaganimdan xursandman.
Qozog‘iston Respublikasi Muhtaram Prezidenti Qosim-Jomart Kemelevich Tokayevga samimiy qabul va uchrashuvimizni yuqori saviyada tashkil etgani uchun minnatdorlik izhorlariga qo‘shilaman.
Germaniya federal kansleri janob Olaf Sholtsga mintaqamiz davlatlari bilan ko‘p tomonlama hamkorlikni kengaytirishni qo‘llab-quvvatlagani uchun o‘z minnatdorchiligimni bildiraman.
Berlindagi birinchi uchrashuvimiz va bugungi sammit aniq, amaliy natijalarga erishish uchun ochiq va konstruktiv muloqotni davom ettirishga bo‘lgan umumiy istagimizni yana bir bor tasdiqlaydi.
Biz taklif etilayotgan tashabbuslarni amalga oshirish mexanizmlari ishlab chiqiladigan bunday formatdagi uchrashuvlarni muntazam tashkil etishdan manfaatdormiz.
Hurmatli Federal Bosh vazir, Janobi Oliylari!
Biz Germaniyaning mamlakatimizdagi demokratik o‘zgarishlar va ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni, shuningdek, Markaziy Osiyodagi hamkorlik va integratsiyani qat’iy va qat’iy qo‘llab-quvvatlayotganini yuksak qadrlaymiz.
O‘zaro munosabatlarimiz chuqur tarixiy ildizlarga ega ekanini alohida ta’kidlayman. XVIII asrdayoq Yevropa ma’rifatparvarining buyuk bastakori Gendel o‘zining durdona asarlaridan biri bo‘lgan “Amir Temur” operasini yaratdi. Buyuk shoir va faylasuf Gyote o‘zining bir qancha mashhur asarlarini qadimiy shaharlarimizga, sivilizatsiya markazlariga bag‘ishlagan.
Yana bir tarixiy misol keltiraman. 20-asr boshlarida Oʻrta Osiyoning bir guruh iqtidorli, ilgʻor yoshlari Germaniyaning yetakchi oliy oʻquv yurtlarida tahsil olib, keyinchalik maʼrifiy gʻoyalarni targʻib etib, mintaqamiz iqtisodiy ijtimoiy iqtisodiga katta hissa qoʻshdilar.
Shuni alohida ta’kidlashni istardimki, bugun biz Germaniyani barqaror rivojlanish bo‘yicha milliy maqsadlarga erishishda muhim hamkorlarimizdan biri deb bilamiz.
Men so‘nggi yillarda Markaziy Osiyoda ro‘y berayotgan chuqur, tub o‘zgarishlar haqida qisqacha to‘xtalib o‘tmoqchiman.
Biz ochiq va samarali muloqotni yo‘lga qo‘ydik, chegaralar, suv, energetika, savdo, tranzit bilan bog‘liq ko‘plab masalalarni mustaqil hal qilyapmiz.
Yaqinda Ostonada mintaqa davlatlari rahbarlari bilan oltinchi uchrashuvimizni o‘tkazdik.
Mintaqaning xalqaro subyekt sifatidagi mavqei tobora mustahkamlanib, dunyoning yetakchi davlatlari bilan “Markaziy Osiyo+” shaklidagi hamkorlik tobora kengaymoqda.
Mamlakatimiz aholisining savdo-sotiq, sarmoya, yuk tashish, mintaqalararo turizm ko‘rsatkichlari bir necha barobar oshdi.
Biz “yashil” energiya va transport kommunikatsiyalari sohasida keng ko‘lamli chora-tadbirlarni amalga oshirish tarafdorimiz.
Tajriba va texnologiya almashmoqdamiz, sanoat va qishloq xo‘jaligi tarmoqlarida zamonaviy korxonalar barpo etyapmiz, kooperativ loyihalarni rag‘batlantirish uchun moliyaviy imkoniyatlarni joriy etmoqdamiz.
Eng muhimi, mintaqaning kelajagi, xavfsizligi va barqaror rivojlanishi faqat bizning siyosiy irodamiz va sa’y-harakatlarimizga bog‘liqligini aniq tasavvur qilamiz.
Biz yevropalik hamkorlarimiz, birinchi navbatda, Yevropa Ittifoqining mamlakatlarimiz bilan ko‘p tomonlama hamkorlik strategiyasi va dasturlarining asosiy tashabbuskori bo‘lgan Germaniya manfaatlarini samimiy qutlaymiz.
Kelgusi yilda biz “Markaziy Osiyo – Yevropa Ittifoqi” formatidagi navbatdagi sammitni O‘zbekistonda tashkil etishga tayyorgarlik ko‘rmoqdamiz, uchrashuv kun tartibiga mintaqa kelajagiga sarmoya kiritish asosiy mavzu kiritiladi.
Hurmatli hamkasblar!
Umuman olganda, mojarolar va urushlar, global beqarorlik va vaziyat qanday o‘zgarishiga oid noaniqlik, sanksiyalar siyosati, proteksionizmning kuchayishi va boshqa ko‘plab omillar mamlakatimizga nihoyatda salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda va jiddiy muammoga aylanib bormoqda. milliy islohotlarni amalga oshirishdagi muammolar.
Kecha Samarqandda janob Olaf Sholts bilan suhbatimiz chog‘ida bugungi uchrashuvdan biz kutayotgan yuksak natijalarni muhokama qildim.
Shu munosabat bilan Markaziy Osiyoda Germaniya bilan hamkorlikni rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlari bo‘yicha o‘z fikrlarimizni bildirmoqchiman.
Boshlang'ich. Biz Markaziy Osiyo va Germaniya o‘rtasida o‘rnatilgan, mintaqa barqarorligi, barqaror rivojlanishi va farovonligini ta’minlashdagi umumiy manfaatlarimizga javob beradigan mintaqaviy strategik hamkorlikni yuksak qadrlaymiz.
Uzoq muddatli hamkorlikni rivojlantirish konsepsiyasini, jumladan, ustuvor yo‘nalishlar bo‘yicha dasturiy tadbirlarni qo‘llash maqsadga muvofiq, deb hisoblaymiz.
Ushbu hujjatni ishlab chiqish uchun “Markaziy Osiyo – Germaniya” tahliliy markazlari forumini tashkil etish imkoniyatini ko‘rib chiqishni taklif qilamiz.
Kelgusi yil birinchi uchrashuvimizni viloyatning qadimiy shaharlaridan biri, nemis-mennonitlarning katta jamoasi istiqomat qiluvchi Xivada o‘tkazishga hozirlik ko‘ryapmiz.
Ikki mamlakat tashqi siyosat idoralari rahbarlarining yillik uchrashuvlari sammitlarimiz kun tartibini tayyorlashda muhim ahamiyat kasb etadi, deb hisoblaymiz.
dushanba. Germaniyaning yetakchi kompaniyalari bilan sarmoyaviy va texnologik hamkorlik.
Ta’kidlash joizki, O‘zbekistonda nemis kompaniyalari ishtirokida amalga oshirilayotgan istiqbolli loyihalarning umumiy portfeli 20 milliard yevrodan oshadi. Energetika, kimyo, tog‘-kon sanoati, mashinasozlik, to‘qimachilik, oziq-ovqat sanoati, qishloq xo‘jaligi, transport va logistika, qurilish materiallari ishlab chiqarish liniyalari shular jumlasidandir.
Hamkorlarimiz qatorida Germaniyaning “Siemens”, “Linde”, “BASF”, “MAN”, “Klaas”, “Henkel”, “Knauf” va boshqa koʻplab yetakchi kompaniyalari Oʻzbekiston iqtisodiyotiga 6 milliard yevro sarmoya kiritdi. yaqin o'tkan yillarda.
Bugun biz nemis biznes vakillari bilan kelajak rejalarini muhokama qilish imkoniga egamiz.
Ishbilarmonlik hamkorligini rivojlantirish uchun quyidagilarni taklif qilaman: Markaziy Osiyo mamlakatlari va Germaniya oʻrtasida kapital va texnologik hamkorlikni kengaytirish boʻyicha yoʻl xaritasini ishlab chiqish; chegara hududlarida tashkil etilgan alohida iqtisodiy va sanoat zonalarida mintaqaviy ahamiyatga ega yirik infratuzilma loyihalarini amalga oshirish uchun Germaniyaning yetakchi kompaniyalari va banklarini jalb etish; doimiy ishbilarmonlik uchrashuvlari platformasi – “Markaziy Osiyo va Germaniya” investorlar va tadbirkorlar kengashining ishga tushirilishi. Biz kelasi yili Toshkent investitsiya forumi doirasida birinchi uchrashuvimizni O‘zbekistonda o‘tkazishga tayyormiz; Investitsiyalarni rag‘batlantirish va himoya qilish bo‘yicha ko‘p tomonlama hukumatlararo bitimni qabul qilish imkoniyatini ko‘rib chiqsin.
seshanba. Asosiy xomashyo sohasida hamkorlik Germaniyaning ilg‘or bilim va texnologiyalarini joriy etishga asoslangan.
Yuqorida aytib o‘tganimizdek, viloyatimiz foydali qazilmalarga boy. Germaniya mineral resurslar agentligi va nemis kompaniyalari bu boradagi muhim hamkorlarimiz bo‘lishi mumkin.
Bu yerda gap geologiya-qidiruv, jadal o‘zlashtirish, qayta ishlash, yuqori qo‘shimcha qiymatga ega mahsulotlar ishlab chiqarish, Germaniya va Yevropa Ittifoqining boshqa mamlakatlariga yo‘naltirilgan loyihalar haqida bormoqda.
O‘zbekiston qo‘shni davlatlarda ham shunday loyihalarni birgalikda amalga oshirishda ishtirok etishga tayyor.
Bu mintaqamizda aniqlangan muhim xomashyo va nodir metallar er osti konlarining raqamli xaritalarini yaratish dasturini ishlab chiqishda Germaniyaning texnik yordamini va'da qiladi. Bunday hamkorlikning ishonchli huquqiy asosini shakllantirish muhim, deb hisoblaymiz.
chorshanba. «Yashil» energiya.
Keyingi yillarda mamlakatimizda quyosh, shamol va gidroenergetika jadal rivojlanmoqda, issiqlik stansiyalari va tarmoqlari modernizatsiya qilinmoqda, vodorodning “yashil” loyihalari ilgari surilmoqda.
Biz Markaziy Osiyo davlatlari va Germaniya oʻrtasida energetika vazirliklari, korporatsiyalar, operatorlar, ilmiy tashkilotlar, loyiha institutlari va tarmoq ekspertlari ishtirokida Energetika boʻyicha muloqotni yoʻlga qoʻyish imkoniyatlarini koʻrib chiqishni taklif qilamiz.
Biz Germaniyaning texnik ko‘magida kam uglerodli iqtisodiyot sohasidagi mutaxassislarimizning salohiyatini kuchaytirishga qaratilgan kompleks dastur tayyorlashdan manfaatdormiz.
Payshanba. Iqlim o'zgarishiga jamoaviy javob.
Mutaxassislarning prognozlariga ko‘ra, Markaziy Osiyo mintaqasi hamon global isish oqibatlariga jiddiy bog‘liq. Haroratning o'rtacha ko'tarilishi dunyo o'rtacha darajasidan ikki baravar yuqori.
Germaniya tomoniga “Yashil Markaziy Osiyo” dasturining ikkinchi bosqichini boshlagani va mintaqaning iqlim o‘zgarishiga moslashishiga yordam bergani uchun minnatdorchilik bildiraman.
Biz Markaziy Osiyo universiteti negizida atrof-muhit va iqlim o‘zgarishi bo‘yicha tadqiqotlar olib borish, suvdan oqilona foydalanishda nemis texnologiyalarini joriy etish, irrigatsiya tizimlarini modernizatsiya qilish, bioxilma-xillikni saqlash va bu borada hamkorlik dasturlarini qo‘llash bo‘yicha qo‘shma ta’lim dasturlarini amalga oshirishdan manfaatdormiz. ekologlar tayyorlash.
Biz Germaniya kanslerining Markaziy Osiyo tabiatida hamkorlikni yo‘lga qo‘yish tashabbusini amalga oshirishda faol ishtirok etishga tayyormiz va uni qo‘llab-quvvatlaymiz.
Juma. Transportning, jumladan, yer va havo transportining rivojlanmagani hamkorligimizni chuqurlashtirish yo‘lidagi eng katta to‘siqdir.
Biz Markaziy Osiyoni Yevropa bilan bog‘laydigan muqobil transport yo‘laklarini rivojlantirish uchun Yevropa institutlarini jalb qilishda Germaniya ko‘magiga tayanamiz.
Biz ushbu yo‘nalishda transport sohasini takomillashtirish chora-tadbirlarini muhokama qilish uchun vazirlarning qo‘shma konferensiyasini tashkil etishni taklif qilamiz.
Hurmatli delegatsiya rahbarlari!
O‘tgan yili Berlin Yangi muzeyida viloyatimiz madaniy-tarixiy merosiga bag‘ishlangan ko‘rgazma bunday tadbirlarni o‘tkazish zarurligini yana bir bor tasdiqladi.
Bir necha oy davomida ko'rgazmaga Germaniya poytaxtining milliondan ortiq aholisi va mehmonlari tashrif buyurishdi.
Biz mamlakatimizda madaniy tadbirlarning qabul qilinishini qo‘llab-quvvatlaymiz, Germaniyaning yirik shaharlarida san’at va kino kunlarini tashkil etish imkoniyatlarini ko‘rib chiqishni va muzey fondlari hisobidan qo‘llab-quvvatlashni oshirishni taklif qilamiz.
Ilm-fan va ta’lim almashinuvi sohasida yetakchi universitetlar o‘rtasida hamkorlik platformasini ishga tushirish, Gyote instituti va boshqa nemis tashkilotlarining nemis tili o‘qituvchilarini tayyorlash dasturlarini ishlab chiqish muhim, deb hisoblaymiz.
Joriy yilning yozida Göttingen shahrida bo‘lib o‘tgan Butunjahon olimpiadasida o‘zbekistonlik o‘quvchilarning g‘alaba qozonishi yoshlarimizning nemis tilini o‘rganishga bo‘lgan yuksak qiziqishining yorqin namunasidir.
Turizm va mehnat migratsiyasi sohasida keng ko‘lamli hamkorlikni rivojlantirish mamlakatimiz fuqarolari uchun viza tartib-taomillari uchun qulay shart-sharoitlar yaratishga qaratilgan.
Hurmatli hamkasblar!
Terrorizm va ekstremizm, kiberjinoyatchilikka qarshi kurashish, yoshlar o‘rtasida radikallashuvning oldini olishda yaqin hamkorlikni davom ettirish muhim, deb hisoblaymiz.
Markaziy Osiyodagi xavfsizlik bilan bog‘liq vaziyat Afg‘onistonda davom etayotgan voqealar bilan chambarchas bog‘liq.
Oʻz muammolarida deyarli yolgʻiz qolgan bu mamlakatda gumanitar inqirozning chuqurlashishiga yoʻl qoʻymaslik muhim, deb hisoblaymiz.
Shu munosabat bilan biz Germaniya va Yevropadagi hamkorlarimiz bilan ushbu davlatni mintaqaviy iqtisodiy hamkorlikka jalb etish, Termiz shahridagi ta’lim markazida Afg‘onistonning tinch hayoti uchun zarur bo‘lgan kadrlar, jumladan, ayollar, mutaxassislarni tayyorlash bo‘yicha qo‘shma loyihalarni amalga oshirishga tayyormiz.
Nihoyat, O‘zbekiston Germaniya va Markaziy Osiyo mintaqasi o‘rtasidagi ko‘p qirrali hamkorlik salohiyatini yanada to‘liqroq ro‘yobga chiqarishdan manfaatdor ekanini alohida ta’kidlamoqchiman.
Ishonchim komilki, bugungi uchrashuv mamlakatlarimiz va xalqlarimizni yaqinlashtirishga yordam beradi, aniq loyiha va dasturlar bilan strategik sherikligimizni mustahkamlash imkonini beradi”.