O‘zbekistonda qurilish bosqichida uy-joy sotib olish uchun o‘z mablag‘larini sarflayotgan qurilish tashkilotlari va fuqarolar o‘rtasidagi kelishmovchiliklar soni keskin ortib bormoqda. Ko'p hollarda vijdonsiz qurilish kompaniyalari belgilangan muddatlarni o'tkazib yuborgan yoki mijozlarni uysiz va pulsiz qoldirishgan. Bu holat xaridorlar uchun katta xavf tug'diradi va ko'chmas mulk bozoriga bo'lgan ishonchni yo'qotadi.
O‘zbekiston Prezidentining topshirig‘iga ko‘ra, qurilish va uy-joy va ijtimoiy xizmatlar vaziri rahbarligida xaridlar uchun eskrou hisobini joriy etish bo‘yicha ishchi guruh tuzildi.
Marja hisobi nima?
Eskrov hisobi – bu ko'chmas mulk xaridorlarini himoya qiluvchi maxsus bank mexanizmi. Qurilayotgan uyni sotib olayotganda, xaridor qo'ygan pul quruvchiga emas, bankka tushadi. Mablag'lar depozit hisobvarag'iga kiritiladi va qurilish tugagunga qadar va ob'ekt ishga tushgunga qadar muzlatiladi. Shundan keyingina qurilish tashkiloti ushbu puldan foydalanish huquqiga ega bo'ladi.
Biz ushbu oʻzgarishlarni Oʻzbekistondagi koʻchmas mulk platformasi Realting.uz rahbari Andrey Sodikov bilan muhokama qildik. Uning so‘zlariga ko‘ra, eskrou hisobining joriy etilishi mamlakat ko‘chmas mulk bozori uchun inqilobiy qadamdir. Sodiqovning aytishicha, bunday tizim boshqa mamlakatlarda ham samarali ekanligini isbotlagan, bu yerda xaridorlar uchun xavflarni kamaytiradi va qurilish tashkilotlari mas'uliyatini oshiradi.
Yangi tizimning ijobiy tomonlari
Birinchidan, xaridor uchun moliyaviy xavfsizlik mavjud. Yangi uy xaridorlari pullari himoyalanganligiga ishonch hosil qilishlari mumkin. Qurilish tashkiloti o'z majburiyatlarini bajarmasa, xaridor pulini qaytarishi mumkin. Bu, avvalgidek, pul yo'qotish xavfini yo'q qiladi.
Ikkinchidan, qurilish tashkilotlarining mas'uliyati ortib bormoqda. Hozirda qurilish tashkilotlari faqat loyiha tugallanib, foydalanishga topshirilgandan keyingina pul oladi. Bu qurilish tashkilotlarini ish jadvaliga rioya qilishga va qurilish sifatini izchil ta’minlashga undaydi.
Uchinchidan, bank bitimning barcha shartlarini amalga oshirish uchun kafil bo'ladi. Ular loyihaning qurilishi va moliyalashtirilishini har qadamda nazorat qiladi. Muammolar yuzaga kelgan taqdirda, xaridorning mablag'lari vaziyat hal qilinmaguncha bloklanadi.
To‘rtinchidan, eskrou hisob-kitoblarning joriy etilishi uy-joy sotib olish va sotish jarayonini yanada shaffof qiladi, chunki kapital nazorati qurilish tashkilotlaridan banklarga o‘tkaziladi. Bu korruptsiya xavfini kamaytiradi va bozorni barcha ishtirokchilar uchun jozibador qiladi.
Birinchi marta Oʻzbekistonda joriy etilgan
Eskrov hisobi tizimi yil davomida Samarqand shahrida, shuningdek, Toshkent shahrining Yangihayot va Sirg‘ali tumanlarida sinovdan o‘tkaziladi. Ushbu dastlabki sinov yangi tizimning samaradorligi va uning ko'chmas mulk bozoriga ta'sirini baholaydi.
Andrey Sodiqovning fikricha, eskrou hisobining joriy etilishi qurilish sohasida uzoq kutilgan o‘zgarishlarga olib keladi. “Ushbu tizim xaridorlarning ishonchini tiklaydi va ko‘chmas mulk bozorida yanada shaffof va xavfsiz operatsiyalarni ta’minlaydi. “Davlat fuqarolarning huquqlarini himoya qilish majburiyatini yuklaydi va banklarning roli soha barqarorligi va rivojlanishining moliyaviy kafolati bo'lishidir.
Uzoq muddatli istiqbol
Eskrov hisoblarining joriy etilishi O‘zbekistondagi ko‘chmas mulk bozorini butunlay o‘zgartirishi mumkin. Xaridorlar uchun xavfsizlik darajasini oshirish nafaqat mahalliy investorlarni, balki xorijiy investorlarni ham jalb qilishi mumkin. Bu iqtisodiy o'sish uchun zamin yaratadi va mamlakatdagi umumiy investitsiya muhitini yaxshilaydi.
Ushbu o‘zgarishlar fonida O‘zbekiston qurilish industriyasini muvaffaqiyatli o‘zgartirishga misol bo‘la oladi, bu yerda xaridorlar manfaatlari ishonchli himoya qilinadi. Marja hisoblarini joriy etish hukumatning ijtimoiy barqarorlikni ta'minlash, bozorning barcha ishtirokchilari uchun adolatli sharoitlar yaratish va odamlarning hayot sifatini yaxshilash bo'yicha umumiy strategiyasining bir qismidir.