Qirg‘izistonning Qozondagi Bosh konsuli – Qirg‘iziston Respublikasining 100 yilligi munosabati bilan Tatariston bilan hamkorlik va BRIKS sammitida ishtirok etish.
Qirg‘izistonda respublika tashkil topganining 100 yilligini nishonlash uchun 100 dan ortiq sanoat korxonalari va 100 ta ijtimoiy jamg‘armalar tashkil etiladi. Qirg‘iziston Respublikasining Qozondagi bosh konsuli Erik Beyshembiyev bugun o‘tkazilgan brifingda yubiley va Tatariston bilan iqtisodiy va madaniy aloqalarni rivojlantirish haqida gapirdi. Ikki respublikaning mashinasozlari, neftchilari va to‘qimachilari qanday masalalarda hamkorlik qila boshladilar, tovar ayirboshlash qanchaga oshdi va Qozon shahrida Chingiz Aytmatov haykali qachon ochiladi?
«Sovet davrida ham biz hammani himoya qilganmiz»
Qirg‘izistonning Qozondagi bosh konsuli Erik Beyshembiyev: “Hozirda, xususan, biz “KAMAZ” YoAJ bilan bevosita hamkorlik qilmoqdamiz”, dedi. Ayni paytda Tatariston va Qirg‘iziston Respublikasi ko‘plab yirik sarmoyaviy loyihalarni amalga oshirish masalasini muhokama qilmoqda. Biz mahsulotlarimizni sotish uchun bir qancha kompaniyalar – agentlarni ochdik”.
Uning soʻzlariga koʻra, ayni paytda Qirgʻiziston Iqtisodiyot va sanoat vazirligi, Chelni avtomobil zavodi va “Viraj” MChJ (GAZ tijorat avtomobillarining Qirgʻiziston Respublikasidagi rasmiy dileri) oʻrtasida imzolangan uch tomonlama shartnoma doirasida faol hamkorlik olib borilmoqda. Tatariston avtomobil giganti ushbu Markaziy Osiyo davlatida ommaviy ishlab chiqarishni ochishni rejalashtirmoqda.
Shu bilan birga, agrosanoat sohasida, ayniqsa, Tataristonning so‘nggi ilm-fan ishlanmalaridan fermerlar uchun foydalanish bo‘yicha hamkorlik rivojlanmoqda. Ikki viloyatning bir qancha korxonalari yengil sanoat sohasida ishbilarmonlik aloqalarini o‘rnatgan. Xususan, Tataristonning “Alga” kompaniyasi Qirg‘iziston Respublikasi hududida o‘z mahsulotlarini ishlab chiqarish uchun kiyim-kechak ishlab chiqarish korxonasini tashkil etishga kelishib oldi.
— Sovet davrida ham biz hamma narsani qamrab olgan edik va hozir mamlakatimizda yengil sanoat juda rivojlangan sanoatdir. Biz mahsulotlarimizni ko'pchilik mamlakatlarga sotamiz. Bizning kostyumlarimiz, ham ayollar, ham erkaklar uchun, Rossiya bo'ylab osongina sotiladi.
Yuzdan ortiq tadbirkorlik subyektlari Qirg‘izistonning 100 yilligini nishonlamoqda
Qirg‘iziston va Tatariston neftchilari o‘rtasida yangi hamkorlik rejalashtirilgan. Shu bois, Bosh konsulning so‘zlariga ko‘ra, Qirg‘iziston hukumatlararo qo‘mitasining 25-yig‘ilishi va 11-mintaqalararo konferensiya Krasnoyarskda bo‘lib o‘tganida, uchrashuv yakunlari bo‘yicha chora-tadbirlar rejasi tayyorlangan. “Uning soʻzlariga koʻra, biz Bishkek yaqinida joylashgan “Junda” neftni qayta ishlash zavodimizga xom neft yetkazib berish muammosini hal qilishimiz kerak. Va endi biz bu muammoni hal qilamiz va biz Tatneft bilan ko'rib chiqamiz. ammo bu ish hali oldinda”, – dedi Erik Beyshembiyev “Realnoe Vremya” nashriga.
Qirg‘iziston Tataristonga ishga tushayotgan yangi zavoddan sement eksport qilishga tayyor. “Bizda sement bilan bog‘liq muammolar yo‘q. Qurilish avj olgan davrda Qozog‘istonga sement yetkazib berdik. Keyin bu erda ham, umuman mintaqada ham jadal rivojlanish boshlandi. Oʻzbekiston ham, Tojikiston ham – sement yetarli emas, shuning uchun yangi ishlab chiqarish quvvatlarini qurish kerak. Tatariston bilan ham muzokara olib borib, bu ishni tashkil qilishimiz mumkin, deb o‘ylayman”.
Brifingning o‘zi Qoraqirg‘iz avtonom viloyatining 100 yilligi va Qirg‘iziston mustaqilligining 33 yilligi munosabati bilan 100 ta korxona ochish dasturini boshlashga qaratilgan edi. Bosh konsul mazkur dasturning ahamiyati va uning Qirgʻiziston Respublikasi hududlarini ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishga, Qora-Avtonom viloyati qirgʻizlarining tarixiy va madaniy merosini ommalashtirishga, shuningdek, doʻstona munosabatlarni mustahkamlashga taʼsirini alohida taʼkidladi. Qirg'iziston va Tatariston o'rtasida.
— Bu yil biz Qirgʻizistonning Qoraqirgʻiz avtonom viloyati tashkil etilganining 100 yilligini – bir vaqtlar yoʻqolgan Qirgʻiziston davlati qayta tiklanganini nishonlaymiz. Tiklanish yo'li uzoq, qiyin va shiddatli siyosiy kurashlar bilan birga keladi. Bugungi davlatning mavjudligi azaldan Qirg‘iziston zaminini ko‘z qorachig‘idek asrab-avaylab, asrab-avaylab kelgan buyuk ajdodlarimizning donishmandligi va qahramonligi samarasidir. Qirgʻiz davlati oʻzining uzoq tarixi davomida mustahkamlandi yoki birlashdi, biroq Markaziy Osiyodagi oʻzining munosib mavqeini yoʻqotgani yoʻq”, – dedi Erik Beyshembiyev Prezidentning Qirgʻiziston Respublikasi tashkil topganining 100 yilligi munosabati bilan farmonini oʻqib chiqdi. 2023-yil 24-oktabrda Qora-qirg‘iz avtonom viloyati.
RSFSRda 1924-yilda hududi 195 ming kvadrat kilometr, aholisi 737 ming kishi boʻlgan Qoraqirgʻiz avtonom viloyati tashkil etilgan boʻlib, ularning 63,5 foizini qirgʻizlar tashkil qiladi. 100 yilligini nishonlash uchun Qirg‘iziston bo‘ylab 100 dan ortiq yangi sanoat korxonalari va 100 dan ortiq ijtimoiy muassasalar ochilishi kutilmoqda. Bu “Qirgʻiziston Respublikasining iqtisodiy rivojlanish va xalqimiz turmush darajasini oshirishga sodiqligini taʼkidlaydi”, dedi Erik Beyshembiyev.
Unga ko‘ra, yil boshidan buyon amaliy va ijtimoiy yo‘nalishlarda 44 tadbirkorlik subyekti ochilgan. Xususan, Botken viloyatida 5 ta yangi korxona, jumladan, 2 ta mini GES, qog‘oz qop zavodi, ko‘mir qazib oluvchi korxona va Chakush konini o‘zlashtirish ishlari boshlanadi. Talas viloyatida temir-beton buyumlar ishlab chiqaruvchi kichik zavod ishga tushirilayotgani viloyatda qurilish industriyasini rivojlantirishga xizmat qiladi. O'sh viloyatida sakkizta ob'ekt, jumladan, shahar tikuvchilik fabrikasi, asfalt zavodi va ikkita qurilish materiallari zavodi amalga oshirilmoqda. Chuy viloyatida qurilish materiallari zavodi, qadoqlash zavodi va neftni qayta ishlash zavodi kabi 13 ta korxona ochish rejalashtirilgan. Issiqkoʻl, Norin va Jalobod viloyatlarida ham muhim obʼyektlar paydo boʻladi.
— 2024-yil oxirigacha respublikada 130 dan ortiq ishlab chiqarish va ijtimoiy soha obyektlarini ishga tushirish rejalashtirilgan. Bu tashabbuslar nafaqat iqtisodiyotni rivojlantirish, balki odamlarning turmush sharoitini yaxshilash, yangi ish o‘rinlari yaratish va ijtimoiy infratuzilmani mustahkamlashga ham qaratilgan”, — dedi Bosh konsul.
Uning so‘zlariga ko‘ra, yangi korxonalar ochish Qirg‘iziston jamiyati taraqqiyoti va uning kelajagi garovidir. Barcha manfaatdor tomonlarning qo‘llab-quvvatlashi bilan respublika o‘z maqsadlariga erisha oladi, deya qo‘shimcha qildi u. Tatariston bilan ishbilarmonlik aloqalarini rivojlantirishga to‘xtaladigan bo‘lsak, o‘tgan yil oxirida tovar ayirboshlash hajmi 150 million dollarga yetdi va o‘sishda davom etmoqda. “Bundan tashqari, Tataristondan 110 million dollar, Qirgʻiziston Respublikasidan esa 11 million dollarga yaqini import qilingan, bu esa Tataristonning ortiqchasi borligini anglatadi”, – deya tushuntirdi u.
Qozonda Chingiz Aytmatov haykali qachon ochiladi?
Erik Beyshembiyev joriy yilning fevral oyida Qirg‘izistonning Qozon shahridagi Bosh konsulligi ochilgani va endi ularning muammolarini hal etish Volgabo‘yida yashovchi qirg‘iz fuqarolari uchun ancha osonlashganini aytdi:
“Agar ilgari fuqarolarimiz Moskvaga borishga majbur bo‘lgan bo‘lsa, endi ular hech qaerga borishlari shart emas. Volga federal okrugining 14 ta sub'ektidan bizda 7 tasi bor: Tatariston, Boshqirdiston, Udmurtiya, Mari El, Mordoviya, Chuvashiya, Ulyanovsk viloyati. Qolgan yettita hudud elchixonamiz tasarrufida qolmoqda. Lekin bizning konsullik hududida bo'lmagan Samara, Penza yoki Orenburgda yashovchi fuqarolar ham murojaat qilishadi, chunki ular hali ham bizga yaqinroq. Va biz, tabiiyki, hammani qabul qilamiz va xizmat qilamiz.
Erik Beishembiev konsullikning boshqa qismlariga hali bormagan. Uning so‘zlariga ko‘ra, Tataristonning o‘zida bo‘lib o‘tgan va rejalashtirilgan ko‘plab yirik tadbirlar tufayli bu tashriflar hozircha imkonsiz. Qozon shahar hokimi, respublika tumanlari rahbarlari va Tojikiston Respublikasi diniy boshqarmasi darajasida uchrashuvlar bo‘lib o‘tdi. Sport tadbirlari, Kelajak Olimpiadasi, BRIKS Olimpiadasi o'tdi va endi BRIKS sammiti bo'lib o'tmoqchi.
– Tadbirdan keyingi voqea. Biz tatar birodarlarimiz va do'stlarimizni tark eta olmaymiz – biz ularni mamnuniyat bilan qo'llab-quvvatlashimiz kerak, shuning uchun biz delegatsiyamizga qo'shildik, biz ham keldik «, deb tushuntirdi u.
Qirg‘izistonning 100 yilligini Qozonda nishonlash avvaliga oktabr oyida o‘tkazilishi rejalashtirilgan edi, biroq BRIKS sammiti tufayli keyinga qoldirildi. «Mehmonlar juda ko'p bo'lishi sababli, siyosiy darajadagi o'z dasturimiz bizga bog'liq bo'lmaydi, menimcha, biz buni biroz keyinga qoldiramiz, lekin har holda, tadbir bo'lib o'tadi. ” Bundan tashqari, joriy yil oxirida Tataristonda Qirg‘iziston madaniyati kunini tashkil etish rejalashtirilgan bo‘lib, respublikamiz kelgusi yilda ham Qirg‘iziston zaminida ham shunday tadbir tashkil etishi mumkin. Shuningdek, onasi Tataristonning Koʻkmor tumanidan boʻlgan atoqli qirgʻiz yozuvchisi Chingiz Aytmatov xotirasini asrab-avaylash haqida ham soʻz yuritildi.
— Rustam Nurgalievich bu mavzuga juda iliq munosabatda, o‘zi ham doim qo‘llab-quvvatlaydi. U har doim so'raydi va g'amxo'rlik qiladi. O'ylaymanki, yodgorlik ochiladi, Madaniyat vazirligi joy haqida qaror qabul qilganga o'xshaydi, lekin tashkiliy muammo qolmoqda – kompozitsiya, parametrlar aniqlanishi kerak. Bu byustmi yoki boshqa yodgorlikmi, buni qo‘mita hal qiladi. Umuman olganda, ularning qaroriga ko‘ra, balki keyingi yil yoki bir necha yil ichida Qozonda oddiy adibimizga haykal o‘rnatishadi”, — dedi Erik Beyshembiyev.